متأسفانه و در عرصه اطلاع رسانی، ناگفته پیداست که استقبال از فضای مجازی برخلاف دیگر نقاط جهان، جایگاه بسیار بسیار دور از ذهنی دارد. آنقدر محبوبیت کاذب یافته است که هر روز می شنویم و می بینیم که تارنمای شبکه های مجازی در تلگرام و واتساپ، به محلی برای عرضه بی حد و حساب هر فراورده و محصولی به عنوان «خبر» بدل شده است.
این اتفاق نه چندان مطلوب و جالب زمانی بیشتر تأثرآور می شود که درک و باور کنیم، این خبرها الزاما از سوی خبرنگار یا روزنامه نگار و در راستای یک رسالت و وظیفه عمومی منتشر نمی شود و در طول یک روز با درکنار هم قرار دادن این خبرها، یک تحلیلگر یا روزنامه نگار می تواند جریان انتشار این مطالب را تشریح نماید.
تفاوت روزنامه نگاری مجازی و واقعی
با این همه در این جا قصد داریم به تفاوت های اساسی موجود بین خبرهای فضای مجازی و روزنامه نگاری بپردازیم.
روزنامه‌نگاری موبایلی را یکی از زیرمجموعه مهم روزنامه‌نگاری آنلاین می دانیم. عده‌ای از اصحاب رسانه معتقدند با ورود تلفن‌های هوشمند، روزنامه‌نگاری از حیطه حرفه‌ای وارد دنیای شهروندی شد و این امر توسعه «شهروند خبرنگار» را به همراه داشت.
گذشت زمان اما ثابت کرد که تجربیات شهروندی نمی‌تواند جایگزین دیدگاه‌های اصحاب رسانه شود و تکنولوژی به‌عنوان فرصتی جدید، تنها بستر اطلاع‌رسانی را در میان اهل‌فن بسط می‌دهد.
روزنامه نگار آنلاین کیست، سایبر چیست؟
انتقال خبر در روزنامه‌نگاری آنلاین با دسترسی کاربران از طریق رایانه، تلفن هوشمند، تبلت، دستیارهای دیجیتال شخصی انجام می‌شود، روزنامه‌نگاری‌های منتسب به صفحات PDF یا «الکترونیک» همان متون روزنامه چاپی است که بدون هیچ تغییری روی سایت قرار می‌گیرد و امکان جستجوی مفهومی خاص در آن وجود ندارد.
روزنامه‌نگاری «آنلاین» شامل محتویات خبری اعم از (متن، عکس، صدا و تصویر) روی اینترنت است که قابلیت جست وجو در آن برای کاربر وجود دارد و اخبار جدید در آن لحظه‌به‌لحظه ارائه می‌شود و متن تغییر می‌کند؛ روزنامه‌نگاری «سایبر» هم شکل پیشرفته روزنامه‌نگاری آنلاین سایبر است و با توجه به تفاوت‌های ماهوی این سه نوع روزنامه‌نگاری، از این انواع روزنامه‌نگاری گاه به صورت یکسان و یا جایگزین هم یاد می‌شود.
در روزنامه‌نگاری آنلاین مفهوم شهروند به «شبکه وند» تغییر کرده است، مخاطبان روزنامه‌نگاری نوین، به‌جای اتصال به شهر به فضای مجازی متصل هستند و سرعت انتشار اخبار در این نوع روزنامه‌نگاری افزایش‌یافته است. ارتباط کاربر نیز در روزنامه‌نگاری نوین نزدیک و بی‌واسطه بوده و موانع برقراری ارتباط به‌طور چشمگیر و معنادار در آن کاهش‌یافته است.
اطلاع‌رسانی در این نوع روزنامه‌نگاری مانند شیوع ویروس کرونا تمام افراد جامعه را درگیر می‌کند چراکه تعامل کاربر و مخاطب در این نوع روزنامه‌نگاری به حداکثر می‌رسد.
فرامتنی بودن، که امکان ارتباط لینک‌ها را فراهم می‌کند از دیگر خصیصه‌های روزنامه‌نگاری آنلاین بوده که از طریق ابزار تلفن‌های هوشمند است که لینک اتصال کاربر به سایت و یا درون خبر میسر می‌شود.
ارتباطات مشارکتی بسته از سایت‌های خبری جریان اصلی، سایت‌های نمایه‌ای و مقوله‌ای، سایت‌های متا و تفسیری تا سایت‌های مشارکتی و مباحثه‌ای کاهش می‌یابد و به ارتباطات مشارکتی باز بدل می‌شود. سایت‌های خبری جریان اصلی، عموماً مجموعه‌ای از محتوای ویراستاری‌شده است که حداقلی از ارتباط مشارکتی را عرضه می‌کنند و محتوای آن به‌صورت خاص برای وب تولیدشده.
این سایت‌ها خودشان کمتر محتوا تولید کرده و بیشتر امکاناتی برای گفتگو یا مبادله اخبار، سر نخ‌ها و لینک‌هایی توسط عامه مردم عرضه می‌کنند.
سایت‌های متا و تفسیری بر پایه دیدبانی است و محتوای این سایت‌ها توسط روزنامه‌نگاران مختلف تهیه می‌شود و اساساً موضوعات مختلفی را که در هر جایی روی اینترنت یافت می‌شود، مورد بحث قرار می‌دهند که از این نوع روزنامه‌نگاری با «فرا روزنامه‌نگاری» یاد می‌شود.
سایت‌های مشارکتی و مباحثه در مبادله عقاید، گزارشات و موضوعات مهم است این گونه‌ای از وبلاگ گروهی است که در آن چندین نفر تجربیاتشان را روی اینترنت با هم به بحث و گفت وگو می‌گذارند.
ویژگی های خبرنگار شهری و خبرنگار کشوری
ارزش‌های خبری در روزنامه‌نگاری آنلاین بر شدت و آستانه ارزش، غیرمنتظره بودن، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی، استمرار و تداوم، مجاورت فرهنگی یا ارتباط، فاصله زمانی، شفافیت و فقدان ابهام، هماهنگی، ترکیب دلالت دارد.
با استناد به نظر سردبیر شیکاگو تربیون؛ در روزنامه‌نگاری آنلاین نقش دروازه‌بانی خبر از خبرنگار و سردبیر، به کاربران منتقل‌شده است.
در عرصه روزنامه‌نگاری آنلاین تفکیک خبرنگاری شهری از کشوری حائز اهمیت است و لازم است بین این دو نوع خبرنگاری تفکیک شود. آنچه که می‌تواند تغییر اساسی و حیاتی در موقعیت شهر ایجاد کند توجه به اخبار محلی و منطقه‌ای با تکیه بر خرده‌فرهنگ‌هاست.
اصحاب رسانه اطلاعات کافی از ادبیات شفافیت ندارند، لازم است تفاوت‌های آگاه بخشی، شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی برای اصحاب رسانه به‌درستی تبیین شود.
در قواعد جهانی آنلاین نویسی سبک‌های رایج خبرنویسی اعم از هرم وارونه در روزنامه‌نگاری آنلاین مطرح نیست و هر سایت علاوه بر شکل ظاهری از سه قسمت صفحه اصلی، مقوله (موضوع) و شکل ارائه تشکیل‌شده است.
روزنامه‌نگاران آنلاین به نوشتن در فضای وب مسلط هستند در روزنامه‌نگاری موبایلی نمی‌توان با شیوه سنتی، گزارش و خبر طولانی نوشت و تکنیک‌های وب‌نویسی می‌تواند در تأثیرگذاری بر افکار کاربران مؤثرتر واقع شود.
توانایی فشرده‌سازی تصاویر و نوشته شاه‌کلیدهای روزنامه‌نگاری آنلاین است و لازم است فعالان این عرصه به این تکنیک‌ها مسلط باشند. آشنایی با نوشتن برای وب، تکنیک‌های وب‌نویسی، آشنایی با تصاویر وب، توانایی فشرده‌سازی تصاویر، آشنایی با نرم‌افزارها و زبان‌های برنامه‌نویسی، آشنایی با نرم‌افزارهای جدید، آشنایی با شیوه‌های مؤثر جستجو و آشنایی با لینک دهی می‌تواند در روزنامه‌نگاری نوین مهم تلقی شود.
چانک و قابلیت لینک
یکی از اصول مهم در خبرنویسی نوین قابلیت چانک کردن در روزنامه‌نگاری آنلاین که معادل فارسی هم ندارد، است یک چانک می‌تواند تعریفی از یک ایده یا داستان، حکایت، ضرب‌المثل باشد؛ چانک حتی ممکن است تعریف یک کلمه باشد. تاریخ‌ها، زمان‌های مهم، اشخاص مهم همه می‌توانند به چانک تبدیل شوند.
تفاوت چانک با لینک: لینک، خواننده را به یک سایت یا وبلاگ دیگر ارجاع می‌دهد اما چانک تعریفی از همان مفهوم در سایت مبدأ به خواننده ارائه می‌دهد؛ این تعریف جمع‌وجورتر بوده و با نیازهای خواننده با توجه به مطلب ارائه‌شده متناسب‌تر است و همخوانی بیشتری دارد.
در روزنامه‌نگاری نوین نرم خبر جای سخت خبر را می‌گیرد و سبک‌های روایی و داستانی و استفاده از مولتی مدیاها به‌ویژه عکس به کمک متن می‌آیند.
لینک‌های درون‌متنی باید کوتاه و گویا باشند، بی‌دلیل استفاده نشود و رنگ لینک‌ها متمایز از متن باشد.
موجو و ظرفیت تصویر
تلگراف نخستین روزنامه‌نگاری از راه دور تلقی می‌شود، تلگراف نقطه عطفی برای روزنامه‌نگاری محسوب می‌شد و نخستین تکنولوژی بین‌المللی برای تسریع جریان خبر بود. امروزه در دنیا از روزنامه‌نگاری موبایلی با عنوان «موجو» یاد می‌شود و یک گزارشگر موبایلی می‌تواند ویدئوی زنده را به شبکه بفرستد، مصاحبه‌ها را از طریق موبایل خود ضبط کند و عکس را با دوربین موبایل بگیرد و پیام را از طریق صفحه‌کلید موبایل تنظیم و ارسال کند.
آشنایی خبرنگاران با نرم‌افزارهای مختلف یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن توجه کرد.
خبرگزاری رویترز در لندن اولین سازمان رسانه‌ای بود که به طور رسمی از سال (۲۰۰۷) عده‌ای از روزنامه‌نگاران خود را مجهز به تلفن همراه و بسته اینترنتی کرد و شبکه‌های بی‌بی‌سی از پیشگامان روزنامه‌نگاری موبایلی در جهان رسانه هستند.
از طریق «موجو» این امکان برای روزنامه‌نگاران فراهم است که ظرفیت گسترده جدیدی برای گزارشگری داشته باشند، سایت‌های خبری آنلاین بر اخبار فوری تمرکز دارند، زیرا تحقیقات نشان می‌دهند که این خبرها، به‌خصوص ویدئوی اولیه از رویدادهای خبری مهم، مخاطب ساز است.
امکانات خاص موبایل برای روزنامه‌نگاران شامل انتشار سریع محتوا، امکان نصب برنامه‌های کاربردی، مدیریت حجم کارها و برنامه‌ریزی، حفظ ارتباط با همکاران و مخاطبان و در جریان خبرهای ناگهانی قرار گرفتن ( نرم‌افزارهای خبری) است.
استفاده از نرم‌افزار «کیو آی کی» برای برنامه زنده تصویری زنده، بخشی از روزنامه‌نگاری موبایلی است. این نرم‌افزار تصاویر را به‌صورت سه‌بعدی و با کیفیت بالا ضبط می‌کند و می‌تواند در حین تصویربرداری آن‌ها را پخش یا بعداً این ویدئوها را در سایت‌های اجتماعی منتشر کند؛ همچنین امکان گفتگوی تصویری زنده با کاربران نیز در آن وجود دارد.
آینده روزنامه‌نگاری موبایلی استفاده بیشتر از محتوای تولیدشده توسط مخاطب، نوآوری در جریان گردآوری خبر، مهارت‌های موجو محور، توجه به موضوعات جدید به‌عنوان ایده خبری، بهره‌گیری از ارتباطات موبایل محور به‌جای شبکه محور و هوشمندی و معنایی محتوا است.
در این نوع روزنامه‌نگاری تأکید بر کوتاه نویسی، ساده‌نویسی و استفاده از تیترهای یک‌خطی و فشرده است. ضمن اینکه در روزنامه‌نگاری موبایلی بر نرم نویسی و دقت در ایجاز نقل‌قول و انتخاب کلمات تأکید بسیار می‌شود.
انتهای پیام/د
