به قلم پروفسور حسن امین (مترجم خاطرات و تألمات مصدق به انگلیسی)
در پاسخ حمله های بعضی از پادشاهی خواهان به زنده یاد دکتر محمد مصدق ، به استحضار حق جویان و ایران دوستان بی غرض می رساند که نطق دکتر محمد مصدق در مجلس در ۲۳ مهر ۱۳۲۲ نشان می دهد که مصدق به محمد رضا شاه و رضا شاه ، خائن نبود. به همین دلیل طرفدار جمهوریت هم نبود.
دکتر مصدق ، فقط می خواست که شاه مملکت برابر قانون اساسی مشروطیت، سلطنت کند نه حکومت .او معتقد بود که شاه برابر قانون اساسی از مسوولیت مبراست و مسوولیت با هیات دولت است که با رای تمایل مجلس سر کار می اید و با عدم اعتماد مجلس از کار می افتد.
یعنی مشروطه پارلمانی که سلطنت شاه در ایران (مثل ملکه در انگلیس) تشریفاتی است و مقام سلطنت حق دخالت در امور کشورداری ندارد.
« جلسه ۲۳ مهر ۱۳۲۲؛ سخنان تاریخی دکتر مصدق در مجلس چهاردهم درباره مشروطه و نقش شاه اگر من نماینده هستم نه برای خاطر شاه است، بلکه برای مملکت است. من خودم را برای مملکت می‌خواهم نه شاه...شاه به موجب قانون اساسی مسئولیتی ندارد و به هیچ وجه من الوجوه در امور مملکتی حق دخالت ندارد. برای چه، عرض می‌کنم برای خاطر خود شاه. اگر شاه مسئول شد، شخص مسئول باید برود. اما وقتی که شاه مسئول نشد شاه می‌ماند و باید بماند. شاه مسئولیت ندارد.
اصل چهل و چهار متمم قانون اساسی می‌گوید: «شخص پادشاه از مسئولیت مبری است وزاری دولت در هر گونه امور مسئول مجلس هستند.»
اصل شصت و چهار می‌گوید: «وزرا نمی توانند احکام شفاهی یا کتبی پادشاه را مستمسک قرار داده سلب مسئولیت از خودشان بنمایند.»
اصل چهل و شش می‌گوید که «عزل و نصب وزرا به موجب فرمان همایون پادشاه است.» آقا این اصول را وقتی با هم تطبیق کنیم نتیجه می‌شود که شاه یک سمت تشریفاتی دارد یعنی شاه باید فرامین را از نظر تشریفاتی امضاء کند به موجب اصل چهل و شش متمم قانون اساسی، و اگر شما این را جنبه تشریفاتی بهش ندهید آن وقت ما مشروطه نداریم. اگر بنا شد عزل و نصب وزرا با پادشاه باشد پس مجلس شورای ملی و مشروطیت و این فرمایشاتی که جناب آقا از دمکراسی فرمودید کجا است؟
پدر شاه[رضا شاه] من قسم می‌خورم که به این بدی که در آخر بود در اول نبود. شاه را آن تملق گویان، دربار، آن صاحب منصبان پول دوست طمع کار خراب کردند. از بس به شاه کرنش کردند. از بس به شاه کوچکی کردند، از بس به شاه تواضع کردند، از بس به شاه فروتنی کردند شاه را از محیط خود خارج کردند.
ما وقتی پیش شاه می‌رویم باید آن چیزی که خیر و صلاح شاه است به او بگوییم نه این که به تمام معنی به او کرنش بکنیم و او را فوق قانون بدانیم ما شاه را دوست داریم ولی ما از مشروطیت خود نمی‌توانیم صرف نظر بکنیم. این مشروطه با خون زیادی به ما رسیده و این فرمایشات جناب آقا هیچ مورد ندارد شما مسئول این مجلس هستید شما فرامین را باید برای تشریفات به شاه نشان بدهید.
مجلس شورای ملی- جلسه هفتاد و دوم- ۲۳ مهر ۱۳۲۲ »
پاینده ایران
سید حسن امین
(عضو هیات رهبری اجرایی جبهه ملی پنجم و رئیس هیات اجرایی جبهه ملی سامان ششم)
مهر ۱۳۹۹
انتهای پیام/د
