به گزارش سبزوارنیوز ، شهردیرینه های پایدار تنها یک صفت برای سبزوار نیست بلکه به دلیل وجود صدها اثر ارزشمند تاریخی و فرهنگی از گذشته های دور وموجود در آن، به بیهق پیشین اطلاق شده است.
یکی از این آثار کهن، قدیمی ترین مدرسه ایران بعد از ظهور اسلام است که با پیشینه ای در حدود ۱۱۰۰ سال در یکی از خیابان های مرکزی سبزوار واقع شده و گفته می شود که توسط فخرالدوله دیلمی یکی از حاکمان شیعه ایران در قرن چهارم هجری در این شهر بنا شده و در نتیجه مدرسه فخریه سبزوار حتی از مدارس مشهور نظامیه نیز که در قرن پنجم هجری در شهرهای مختلف ایران بزرگ از جمله در بغداد، اصفهان، مرو، هرات، ری، خرگرد خواف، نیشابور، آمل و... ساخته شد، قدیمی تر است.
فخریه، قدیمی ترین مدرسه پس از اسلام
البته عده ای به اشتباه گمان می کنند، مدارس نظامیه اولین مدارس ایران بعد از ورود اسلام هستند و میان تمام نظامیه های ایران قدیم مدرسه نظامیه بغداد (پایتخت امروزی کشور عراق) را نخستین مدرسه اسلامی ایران می دانند که این موضوع هر چند صحت ندارد اما به دلیل شهرت بالای نظامیه بغداد و فراوانی مدارس نظامیه در سایر شهرهای ایران رواج یافته است.
اما طبق منابع تاریخی، مدت ها پیش از تأسیس نظامیه ها در ایران، مدارس دیگری نیز تأسیس شده است که فخریه سبزوار قدیمی ترین آن هاست.
مدرسه فخریه را فخر ایران و اسلام می دانند. این مدرسه فخر ایرانیان است به خاطر وجود علم آموزی و سیستم زیبای علمی در ۱۱۰۰ سال پیش و جالب اینجاست و این ارزشمند است که این مدرسه ۱۱۰۰ سال است که زنده و پویاست و این بسیار ارزشمند است که هم اکنون نیز یک نهاد آموزشی ۱۱۰۰ سال در حال پویایی و زندگی باشد.
در کشوری مثل انگلستان دانشگاهی مثل کمبریج با داشتن چند صده قدمت اکنون بسیار با اعتبار و شناخته شده اند در حالی که بسیار کمتر از مدرسه فخریه سبزوار قدمت دارند . مدرسه فخریه با سن و سال ۱۱۰۰ سال یکی از قدیمی ترین مراکز آموزشی دنیاست که بیشتر از بسیاری از مدارس و دانشگاه های دنیا زنده است و در حال زندگی و پویایی است.
این مدرسه که به دلیل قرارگرفتن در نزدیکی «میدان دروازه عراق» سبزوار در منابع تاریخی به مدرسه دروازه عراق هم شهرت دارد بعد از سپری شدن چندین قرن از تأسیس آن در «کهن شهر شیعه ایران»، همچنان با همان کاربری اولیه یعنی به عنوان مدرسه علوم دینی به فعالیت خود ادامه می دهد، هم اینک قدیمی ترین حوزه علمیه خراسان نیز محسوب می شود.
مدرسه فخریه یا همان مدرسه دروازه عراق سبزوار که علمای بزرگی نظیر علامه امین الاسلام شیخ طبرسی دانشمند برجسته جهان تشیع و مولف تفسیر ارزشمند مجمع البیان برای مدتی در آن تدریس و سکونت داشته اند، در طول تاریخ طولانی خود تا کنون چندین مرتبه مرمت شده و در دوران معاصر در جریان احداث خیابان بیهق بخش هایی از این مدرسه تخریب شده است.
با این حال اساس بنا هنوز پای برجاست و در قسمت های باقی مانده تغییراتی اساسی نسبت به معماری اولیه پیدا نکرده است.
مدرسه ای که بارها در تاریخ بازسازی شد
استاد پیرنیا پدر معماری سنتی ایران در پژوهشی که درباره مدارس سنتی ایران انجام داده است، مدرسه فخریه سبزوار را به شرح زیر توصیف کرده‌است:
قدیمی‌ترین مدرسه که تا بحال چند بار بازسازی شده‌است مدرسه فخریه سبزوار در شهر شیعه‌نشین سبزوار می‌باشد.
این مدرسه در خیابان بیهق سبزوار که بزرگترین خیابان تاریخی کشور است قرار دارد . اصل مدرسه از زمان فخر الدوله دیلمی است و با وجود اینکه بازسازی شده است ولی شکل کلی اولیه را دارد، اتاق های آن که در حال حاضر دراز هستند تناسب منطقی ندارند. ابعاد آن چیزی در حدود یک متر در ۵/۲ متر است که نشان می دهد پستو یا ایوانچه یا هر دو را داشته است. در چهار گوشه آن، مسجد، مدرس، کتابخانه و سرویس ها قرار گرفته اند. هشتی آن به دو راهرو را داشته که وارد محیط می شده است.
مدرسه فخریه سبزوار بعد از میدان دروازه عراق و در حاشیه خیابان بیهق غربی قرارگرفته است و یکی از چند حوزه علمیه فعال این شهر محسوب می شود.
انتهای پیام/د
