پویا دادجو
ایران خودرو و سایپا، دو خودروساز بزرگ کشور، صورت‌های مالی منتهی به سال ۱۴۰۰ حسابرسی نشده خود را بر روی سامانه کدال منتشر کردند. نگاهی به اعداد منتشر شده نشان از عمق فاجعه سیاست گذاری کشور دارد.
بر اساس صورت سود و زیان غیرتلفیقی، زیان عملیاتی ایران خودرو در سال گذشته برابر با ۸هزار و ۴۸۶ میلیارد تومان بوده است که البته نسبت به سال ۱۳۹۹ کاهش ۳۵.۴ درصدی را نشان می‌دهد. سایپا نیز در این بازه زمانی زیان عملیاتی ۴هزار و ۲۴۶ میلیارد تومانی ساخته که نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد.
باید توجه داشت که تولید ایران خودرو در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ بیش از ۶درصد کاهش داشته و از ۴۸۰ هزار و ۳۳۲ دستگاه در سال ۱۳۹۹ به ۴۵۱هزار و ۱۱۲ دستگاه در سال گذشته رسیده است. سایپا نیز سال گذشته ۳۰۶ هزار و ۳۹۸ دستگاه خودرو تولید کرده است که نسبت به تولید ۳۱۸هزار و ۹۴۴ دستگاه در سال ۱۳۹۹، کاهش حدود چهار درصدی را نشان می‌دهد. نمودار زیر سود(زیان) عملیاتی غیرتلفیقی ایران خودرو و سایپا را در ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد؛
همانگونه که مشخص است زیان عملیاتی دو خودروساز از سال ۱۳۹۷ با افزایش چشمگیری همراه بوده است؛ طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ سود عملیاتی سالانه ایران خودرو به طور میانگین برابر با ۹۵۶ میلیارد تومان بود که از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ این عدد به زیان هشت هزار و ۸۸۶ میلیارد تومانی رسید. سایپا نیز در سال های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ به طور میانگین سالانه سود ۲۲۵ میلیارد تومانی را ثبت کرده بود که این عدد در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به زیان دو هزار و ۴۹۱ میلیاردی تبدیل شد.
نگاهی به اطلاعات مربوط به سود و زیان خالص نیز نشان می دهد که ایران خودرو در سال گذشته بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان و سایپا ۹ هزار و ۲۶۶ میلیارد تومان زیان ساخته اند. زیان خالص ایران خودرو کاهش ۱۶ درصدی و زیان خالص سایپا افزایش۴۳.۵ درصدی داشته است. نمودار زیر سود(زیان) خالص غیرتلفیقی ایران خودرو و سایپا را در ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد؛
در خصوص سود(زیان) خالص غیرتلفیقی نیز طی چهار سال گذشته شاهد افت عجیبی بودیم؛ طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ ایران خودرو به طور میانگین سالانه ۹۹ میلیارد تومان سود خالص ساخته بود که این رقم برای سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به زیان ۱۰هزار و ۸۵۲ میلیارد تومانی تبدیل شد. سایپا نیز طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶به طور میانگین سالانه زیان ۱۴۷ میلیارد تومانی را ثبت کرده بود که برای سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ این رقم به ۵هزار و ۹۵۶ میلیارد تومان افزایش پیدا کرد.
نتیجه چنین عملکردی به زیان انباشته سنگین برای این دو خودروساز منجر شده است؛ زیان انباشته ایران خودرو بر اساس صورت های مالی غیرتلفیقی در پایان سال گذشته با افزایش ۴۴ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹ به رقم ۴۲ هزار و ۹۸۹ میلیارد تومان رسیده است؛ این در حالی است که سرمایه ثبتی این شرکت در حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ به بیان دیگر ایران خودرو ۱۴۲ درصد سرمایه خود، زیان انباشته دارد.
شرایط برای سایپا نیز مشابه ایران خودرو پیش رفته است؛ زیان انباشته این خودروساز در پایان سال مالی گذشته به ۲۴ هزار و ۹۷۱ میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش ۵۹ درصدی داشته است. با در نظر گرفتن سرمایه ۱۹هزار و ۵۵۱میلیارد تومانی، زیان انباشته این خودروساز به ۱۲۷ درصد سرمایه ثبتی رسیده است.
نمودار زیر سود(زیان) انباشته ایران خودرو و سایپا را طی ده سال گذشته نشان می‌دهد؛
همانگونه که مشخص است روند زیان سازی این دو خودروساز از سال ۱۳۹۷ تشدید شده است.
در این میان پرسش اساسی این است که چرا این خودروساز به کارخانه های زیان سازی تبدیل شده اند؟
برای آنکه به این پرسش تا حدودی پاسخ دهیم نگاهی به آمارهای فروش و تولید این دو خودروساز می کنیم:
بر اساس آمارهای منتشر شده ایران خودرو سال گذشته حدود ۵۰ هزار دستگاه از خانواده سمند فروخته است. بهای تمام شده این گروه به ازای هر خودرو برای ایرانخودرو بیش از ۱۷۵ میلیون تومان بوده است. اما این خودروساز هر دستگاه از خانواده سمند را حدود ۱۳۹ میلیون تومان فروخته است و در نتیجه به ازای هر خودرو حدود ۳۶ میلیون تومان به صورت ناخالص ضرر کرده است. به بیان دیگر ایران خودرو در سال گذشته در مجموع از فروش محصولات سمند زیانی یک هزار و ۸۰۱ میلیون تومان متحمل شده است.
نگاهی به گروه خودرویی دیگر می‌کنیم؛ میانگین هزینه تمام شده هر دستگاه از محصولات خانواده پژو برای ایران خودرو در سال گذشته حدود ۱۵۶ میلیون تومان بوده است. این شرکت حدود ۳۰۰ هزار دستگاه از محصولات خانواده پژو را با میانگین قیمت حدود ۱۳۳ هزار تومان فروخته است. به بیان دیگر ایران خودرو سال گذشته به ازای فروش هر خودرو از محصولات پژو به طور میانگین ۲۳ میلیون تومان زیان ناخالص شناسایی کرده و در مجموع ۶هزار و ۸۴۱ میلیارد تومان ضرر ناخالص از تولید این خودروها متحمل شده است.
