علی صالح‌آبادی
مردم دنیا و ایران به دنبال داشتن رفاه، زندگی آرام و بدون تنش هستند. اکنون حدود 100 کشور از 193 کشور موجود در جهان، تورم تک‌رقمی دارند و چند کشور انگشت‌شمار تورم بالا دارند که متأسفانه یکی از آن‌ها ایران است.
تورم ارتباط مستقیم با زندگی، سلامت و سرنوشت افراد جامعه دارد. تورم بالا یا پایین نتیجه «تصمیم سازان» و «تصمیم گیران» کشورهاست. وقتی تورم پایین است، جامعه احساس آرامش و امید می‌کند، در مقابل تورم بالا و افسارگسیخته جامعه را نگران، عصبانی و به کف خیابان می‌آورد. در ادامه نگاهی به آمار تورم در چند کشور داریم.
1- پیامد تورم در پاکستان: هفته گذشته تورم 14 درصدی در پاکستان باعث سقوط «عمران خان» نخست‌وزیر این کشور شد. رهبران جبهه مشترک اپوزیسیون پاکستان موسوم به «جنبش دمکراتیک» مدعی بی‌کفایتی دولت عمران خان در کنترل تورم، عملکرد ضعیف در بهبود معیشت مردم، تقویت سیاست خارجی و تخریب وجهه پاکستان در منطقه و جامعه بین‌الملل بودند. دراین‌ارتباط به دلیل عدم توانایی مهار تورم 14 درصدی و همچنین نزدیکی عمران خان با کشورهای روسیه، چین، افغانستان و ایران، درنهایت وی برکنار شد.
2- تورم بی‌سابقه در آمریکا: وزارت کار ایالات‌متحده آمریکا اعلام کرد که نرخ تورم در این کشور در یک سال گذشته ۸.۵ درصد افزایش یافت که این بالاترین افزایش تورم در امریکا در ۴۰ سال گذشته است. بانک مرکزی آمریکا در دسامبر ۲۰۲۰ پیش‌بینی کرده بود که نرخ تورم مصرف‌کننده پایین‌تر از هدف سالانه ۲ درصد باقی بماند و در پایان سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۸ درصد باشد که این هدف محقق نشد. گفتنی است که نرخ تورم در آمریکا در چهار دهه گذشته بین صفر و 3 درصد بوده است.
3- تورم 6.6 درصدی در اتحادیه اروپا: تحریم نفت و قطع گاز روسیه به کشورهای اروپایی سبب شده که این کشورها با افزایش شدید تورم روبه‌رو شوند. بر اساس گزارش رسمی تورم حوزه یورو در سال 2022 به حدود 6.6 درصد رسیده که در 30 سال گذشته سابقه نداشته است. افزایش تورم، تحلیلگران و سیاستمداران حوزه مالی اتحادیه اروپا را در شوک فروبرده است.
4- افزایش تورم در ترکیه: ترکیه یک کشور توسعه‌یافته است و تاکنون توانسته موفقیت‌های زیادی کسب کند؛ اما این کشور در سال‌های گذشته به دلیل سیاست‌های داخلی و برون‌مرزی خود باعث شد تا از یک‌سو رشد اقتصادی‌اش که پیش‌ازاین دو رقمی بود کاهش یابد و از سوی دیگر میزان تورم در این کشور به 61 درصد برسد. کاهش ارزش پول ملی ترکیه و افزایش قیمت انرژی به دلیل جنگ اوکراین نیز ازجمله دلایل افزایش تورم ترکیه است.
5- تأثیر جنگ بر افزایش تورم در روسیه: روسیه تا قبل از حمله به اوکراین یک ابرقدرت صاحب نفت، گاز و مواد غذایی بود. ولادمیر پوتین افسر کا.گ.ب سابق که عقیده دارد قدرت از لوله تفنگ بیرون می‌آید در یک خطای محاسباتی روز 5 اسفند 1400 به کشور مستقل و عضو سازمان ملل حمله کرد و روسیه را در سراشیبی افول قرار داد. نرخ تورم در روسیه تا قبل از حمله به اوکراین حدود 9 درصد بود؛ اما این عدد در روز 20 فروردین امسال به 16.7 درصد رسید؛ سطحی که از سال ۲۰۱۵ تاکنون مشاهده نشده و قیمت مواد غذایی در این کشور به شدت افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که دستاورد سیاست خارجی تهاجمی، کشورگشایی و دخالت در امور دیگر کشورها، افزایش تورم، سقوط ارزش پول ملی و ... بوده است. مهم‌تر اینکه تحریم اقتصادی غرب علیه روسیه منجر به کاهش شدید ارزش روبل شد. به‌نحوی‌که نرخ هر دلار از ۸۰ روبل به ۱۲۰ روبل افزایش یافت؛ اما اکنون نرخ روبل مجدداً به حدود ۸۰ روبل به ازای هر دلار یعنی قیمت اولیه آن قبل از تحریم‌ها رسیده است.
6- تورم در ایران: اقتصاد ایران دچار «تورم مزمن» شده و در طول دهه‌های گذشته به‌جز موارد استثناء، کشور زیر ضرب تورم دو رقمی بوده است. بر اساس گزارش رسمی میانگین تورم سالانه سال گذشته 40.2 درصد بوده است. البته گزارش‌ها و مشاهدات میدانی، رقم تورم را بیشتر از این عدد نشان می‌دهد. روند صعودی تورم در ایران از روز 18 اردیبهشت 1397 که آمریکا از برجام خارج شد و نفت ایران را تحریم کرد، آغاز شد و همچنان ادامه دارد.
برجام در سال‌های 94، 95 و 96 توانست به اقتصاد ایران جان دهد و نبودش در چهار سال گذشته اقتصاد کشور را دچار التهاب و تلاطم کرده، ارزش پول ملی را کاهش و قیمت مسکن، اجاره بهاء، خودرو و ... را افزایش داده است. مهم‌تر اینکه تجارت ایرانی‌ها به دلیل عدم تصویب لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام دچار مشکل شده است. اشتباه اصولگرایان این بود که نگذاشتند تیم مذاکره‌کننده قبل، برجام را احیاء کند تا مردم از مواهب آن بهره‌مند شوند. اکنون وضع به‌گونه‌ای شده که گره‌ای را که می‌شد با دست باز کرد با دندان هم نمی‌شود باز کرد. تعلل در دستیابی به توافق، هزینه سنگین برای مردم خواهد داشت و درصورتی‌که احیای برجام با شکست مواجه شود این احتمال وجود دارد که وضع از آنچه هست به‌مراتب بدتر شود.
نویسنده پیشنهاد می‌کند حاکمیت سه اقدام راهبردی را هم‌زمان در دستور کار قرار دهد:
1-فاصله گرفتن از روسیه که اکنون در جنگ اوکراین در گل فرورفته و دیگر کسی در دنیا برای این کشور تره هم خورد نمی‌کند.
2-در راستای جلوگیری از رشد تورم و کاستن از فشار تورم، توافق با آمریکا ولو موقت و حداقلی بر سر آزاد شدن پول‌های بلوکه شده و امکان فروش نفت صورت گیرد. شرط رسیدن به این مهم مذاکره مستقیم است نه غیرمستقیم.
3-کابینه ترمیم و از افراد شایسته و تکنو کرات در وزارتخانه صنعتی و اقتصادی استفاده شود.
اگر این اقدامات توأمان انجام نشود، احتمالاً باید در انتظار افزایش تورم و نارضایتی فرودستان باشیم.
انتهای پیام/د
