با سنت خانه‌تکانی در فرهنگ‌های شرقی آشنا شویم
سربداران - جالب است بدانید این مراسم فقط در فرهنگ ما انجام نمی‌شود و مردم بسیاری از فرهنگ‌های دیگر به‌خصوص فرهنگ‌های شرقی نیز هر ساله انجام می‌دهند.
در این گزارش نمونه‌هایی از سنت خانه‌تکانی در دیگر کشورها را می‌خوانید.
«اسم‌های خاص می‌توانند مفاهیم ثابت و تکراری را برای ما عوض کرده و کاری کنند که وقتی با آنها روبه‌رو می‌شویم، حس کنیم درگیر پدیده‌ای جدید شده‌ایم. برای مثال خانه‌تکانی قبل از عید نوروز همان کاری است که معمولا هر چند وقت یکبار در خانه انجام می‌دهیم و دستی و دستمالی به سر و روی میزها و مبل‌ها و درها و دیوارها می‌کشیم. اما وقتی اسمش می‌شود خانه‌تکانی، تبدیل می‌شود به یک مراسم که همه چیز یک مراسم فوق رسمی را دارد. مثل مراسم صبحگاه پادگان، اول صبح چکمه‌ها را پا می‌کنیم و دستمال‌ها را به سر می‌بندیم و تی‌ها را دست می‌گیریم و رو به روی پرچم سرود ملی را می‌خوانیم و بعد فرمانده نطق اول صبحش را آغاز می‌کند و بعد هر کدام می‌رویم سر پست‌های‌مان و دل‌دل می‌کنیم که فرمانده سر زده بیاید سر پست و بدون این که کلمه‌ای حرف بزند انگشتی بکشد روی میز و بعد همان طور که دولا شده، انگشت را نزدیک صورتش کند و با دقت مقدار خاک روی انگشتش را اندازه‌گیری کند و بعد که نفس خوب در سینه‌مان حبس شد سرش را بالا بیاورد و بر حسب اندازه خاکی که روی سر انگشتش دیده یا ندیده اخمی یا لبخندی نثارمان کند. اما جالب است بدانید این مراسم جذاب و جانکاه فقط در فرهنگ ما انجام نمی‌شود و مردم بسیاری از فرهنگ‌های دیگر به‌خصوص فرهنگ‌های شرقی نیز هر ساله درگیر صبحگاه‌هایی با لباس فرم و جارو و سطل هستند. در این گزارش نمونه‌هایی از سنت خانه‌تکانی در دیگر کشورها را می‌خوانید.
خانه‌تکانی چینی‌ها
مردم چین رسم دارند که هر سال قبل از شروع سال نو چینی که تقریبا بیست‌وچهارم بهمن است، خانه را با روش‌های خاص خودشان پاک‌سازی کرده و دکوراسیون خانه را با توجه به سنت «فنگ‌شویی» دوباره بچینند. فنگ‌شویی یک سنت چینی در چیدن دکوراسیون خانه یا هر جایی است که بخواهید در آن اسکان داشته باشید. چینی‌ها از قوانین فنگ‌شویی استفاده می‌کنند که خانه هوای «چی» شما را داشته باشد!
حالا این «چی» دیگر چیست؟ در فرهنگ سنتی چین به بخش فعال و زنده هر موجودی که نفس می‌کشد «چی» می‌گویند. «چی» در زبان‌های دیگر به «انرژی حیاتی» ترجمه شده اما همان طور که می‌دانید زبان پرپیچ و خم و پیچیده چینی را نمی‌شود به همین راحتی به زبان‌های دیگر ترجمه کرد.
در خانه‌تکانی سالانه با استفاده از قوانین فنگ‌شویی، چینی‌ها به جهت‌ها و رنگ‌ها و چیدمان با انرژی مثبت و همین طور به استفاده از عناصر پنجگانه سنتی خودشان که شامل چوب، آتش، خاک، فلز و آب هستند اهمیت می‌دهند. برای مثال از رنگ قرمز برای ورودی خانه استفاده می‌کنند که خوش‌شانسی می‌آورد. از رنگ‌های زرد و بنفش برای بالابردن روحیه، از رنگ سفید برای استحکام روابط خانوادگی و از رنگ سبز برای تازگی و سرزندگی استفاده می‌کنند. چینی‌ها در قواعد فنگ‌شویی‌شان باور دارند که برای پیشرفت در کارها باید اتاق شمالی خانه را به عنوان اتاق کار انتخاب کرد.
خانه‌تکانی ژاپنی‌ها
ژاپنی‌ها نیز در فرهنگ‌شان رسم خانه‌تکانی سالانه را دارند که با آداب خاص خودشان اجرا می‌شود. روش ژاپنی خانه‌تکانی معروف است به روش «۵ س»؛ چرا که شامل پنج مرحله است که هر کدام از این مراحل در زبان ژاپنی با حرف «س» شروع می‌شود.
مرحله اول «دسته‌بندی» است که با دورانداختن چیزهای غیر ضروری شروع می‌شود. در این مرحله باید تا جایی که می‌شود وسایل خانه را به حداقل برسانید و هر چیز غیر ضروری را به‌راحتی دور بیاندازید. ژاپنی‌ها در این مرحله یک اصل مهم دارند و آن هم این است که می‌گویند: «در این مرحله نباید از دورانداختن چیزی ناراحت بشوی!»
مرحله دوم «نظم و ترتیب» است. در این مرحله باید هر چیز را در جای مشخصی بگذارید که بشود در کم‌ترین زمان و راحت‌ترین راه به آن دسترسی پیدا کرد. نظم و ترتیب باید به نحوی انجام بگیرد که وسایل مورد نیازتر در دسترس‌تر و وسایلی که کم‌تر مورد نیازند دور از دسترس‌تر قرار بگیرند.
مرحله سوم «پاکیزگی» است. در این مرحله باید خانه‌ای که طی مرحله قبل نظم و ترتیب را به خود دیده، حالا مورد تمیزکاری قرار بگیرد. این مرحله گروهی است. هر گوشه از خانه باید به عضوی از خانواده سپرده شود و با دقت و نظم جای‌جای آن تمیز شود. ژاپنی‌ها می‌گویند نقطه پایان تمیزکاری جایی است که از خودت بپرسی: «آیا به اندازه کافی تمیز شده که تأثیر خوب بگذارد؟»
مرحله چهارم «استانداردسازی» است. در این مرحله خانواده و همه ساکنان خانه باید برای ادامه زندگی در خانه تمیز شده، استانداردهایی تعریف کنند که همه اعضا پس از آن به آن پایبند باشند.
و آخرین مرحله نیز «انضباط» است که در آن اشخاص باید موظف شوند، به استانداردهای تعیین شده در مرحله قبل پایبند باشند، نظم را از انضباط شخصی شروع کنند، عادت‌های بد را حذف کرده و عادت‌های خوب را جایگزین کنند و پس از آن سعی کنند که با رعایت استانداردها خانه را تمیز نگه دارند.
خانه‌تکانی در منطقه نوروز
خانه‌تکانی به شکلی که ما انجام می‌دهیم مربوط می‌شود به فرهنگ منطقه خودمان. منطقه‌ای که بیشتر ملت‌های فارسی‌زبان و بعضی قوم‌های دیگر را دربرمی‌گیرد و به «منطقه نوروز» معروف است. کشورهایی مثل تاجیکستان و افغانستان و ایران و جمهوری آذربایجان و بعضی مناطق دیگر که مراسم سال نو در اول بهار در آنها اجرا می‌شود و اسمش را نوروز می‌گذارند. در مناطق شرقی این منطقه که تاجیکستان و افغانستان آن را تشکیل می‌دهند به آیین‌خانه تکانی می‌گویند «جاروبندان». یعنی دقیق‌ترش را بخواهیم بگوییم مردم تاجیکستان و افغانستان خانه‌تکانی نمی‌کنند، جاروبندان می‌کنند!
این آیین‌خانه تکانی یا جاروبندان برمی‌گردد به باور قدیمی مردم این منطقه که باور داشتند هر سال قبل از ماه که ماه مخصوص فروهرها است، فروهرها در یک رستاخیز به خانه‌ها باز می‌گردند و اگر خانه‌ها را پاکیزه و شاداب ببینند برای برکت و سلامتی خانه و اهلش دعا می‌کنند.»
کد خبر : 5791
تاریخ انتشار : 6 ماه پیش
